Gdynia nie kojarzyła mi się dotąd ze szczególnie spektakularną sceną street artu. Ba, jadąc tam, nawet nie pomyślałam, by murale uwzględnić w i tak napiętym programie zwiedzania. W Trójmieście to gdańskie osiedle Zaspa wiedzie zasłużony prym w tym temacie. Jednak często w podróży to życie i przypadki weryfikują nasze plany. I tak oto nie zrealizowałam mniej więcej połowy tego, co sobie założyłam, za to zrządzeniem losu trafiłam w całkiem ciekawe streetartowe zagłębie. I wiecie co? Ja cholernie lubię, kiedy życie robi mi takie niespodzianki.
To był przedostatni dzień naszego styczniowego pobytu w Gdyni. Rano pojechaliśmy na
plażę w Babich Dołach, na popołudnie w planach było zwiedzanie Muzeum Emigracji, ale na samo hasło "muzeum" chłopaki jakoś dziwnie się ociągali i nieśmiało zaproponowali, że może poszłabym sama, a oni posiedzą w pokoju i odpoczną. Nic na siłę. Z centrum, gdzie mieszkaliśmy, to ok. 2 km. Z papierową mapą w jednej ręce i telefonem z nawigacją w drugiej, ruszyłam przed siebie. Po drodze chciałam jeszcze przyjrzeć się miastu i znaleźć więcej przykładów architektury modernizmu, która obok wystawy mody Barbary Hoff była drugim powodem naszego przyjazdu do Gdyni. Jednak aplikacja poprowadziła mnie najkrótszą, ale i chyba najmniej ciekawą możliwą drogą, najpierw przez mocno industrialną i dość zaniedbaną część miasta, wreszcie przez wiadukt nad torami kolejowymi wiodącymi do portu. Sam gmach Dworca Morskiego, w którym mieści się Muzeum Emigracji był jednak nagrodą za ten trud i miodem na moje oczy, więc nie miałam ochoty wracać tą samą trasą. Postanowiłam skorzystać z komunikacji miejskiej (pod samym muzeum pętlę ma jedna z linii autobusowych). Gdynia jest dla mnie nieodgadniona, jeśli chodzi o poruszanie się środkami transportu zbiorowego. Rozkłady są nieczytelne, w dni wolne liczba autobusów i trolejbusów spada do niezbędnego minimum potrzebnego mieszkańcom, zaś jeśli nie kupisz jednorazowego biletu w kiosku, to u kierowcy możesz nabyć jedynie karnet obejmujący od razu pięć biletów za łączną kwotę 8 zł. Uznałam, że wolę tę sumę przeznaczyć na pączki ze Starej Pączkarni dla chłopaków i noga za nogą zaczęłam się wlec tą samą drogą.
Gdy weszłam na wspomniany wcześniej wiadukt, mój wzrok przyciągnęła kamienica w dole. Nie dość, że modernistyczna, to jeszcze z muralem! Wcześniej miałam ją za plecami, więc zwyczajnie jej nie zauważyłam. Pomyślałam, że zboczę trochę z trasy i zrobię zdjęcie. Gdy podeszłam bliżej, moim oczom ukazał się następny mural, a potem jeszcze jeden i kolejny. Spędziłam niemal godzinę oglądając obrazy na ścianach kamienic w obrębie trzech sąsiadujących przecznic (właściwie kwartału ograniczonego ulicami Portową, Żeromskiego, Św. Piotra i Św. Wojciecha)! Ich autorzy to czołówka przedstawicieli polskiego street artu i kilku gości zza granicy. Wszystko jest zasługą festiwalu sztuki Traffic Design (to także stowarzyszenie, którego celem jest poprawa estetyki przestrzeni publicznej w Gdyni), jaki przez lata odbywał się w tym mieście. Obrazy są bardzo różnorodne, ale można w nich odnaleźć sporo motywów marynistycznych, co rozumie się samo przez się. Zresztą, co ja się będę rozpisywać, zobaczcie sami!
Jacyndol, bez tytułu, 2012 r. (ul. Św. Piotra 19/ul. Żeromskiego)
To właśnie ten mural zobaczyłam w dole z wiaduktu. Jego autorem jest Jacyndol, czyli Jacek Wielebski, założyciel Traffic Design, gdynianin, z którego twórczością po raz pierwszy zetknęłam się... w Warszawie. Jego
murale upamiętniające wybuch Powstania Warszawskiego do 2017 r. zdobiły mur stadionu Polonii Warszawa. Niestety były już w tak złym sanie, że zastąpiono je nowymi obrazami innego autorstwa.
Realizacja z ul. Św. Piotra nie jest może najwybitniejszym przykładem street artu, jaki widziałam, ale jest na tyle kolorowa, że mnie zaciekawiła, a dzięki temu odkryłam pozostałe murale w tej części miasta.
Na dole kamienicy mieści się bardzo sympatyczna kawiarnia Fyrtel (vel Oczy), idealne miejsce na złapanie oddechu, gdy tak jak ja w tamtym momencie, ma się w nogach kilka kilometrów spaceru po Gdyni.
Różni autorzy, lata 2012-2015 (zespół kamienic przy ul. Św. Piotra i ul. Portowej 7 i 9 (w podwórku od ul. Św. Wojciecha))
Murale znajdują się po dwóch stronach kamienicy przy ul. Św. Piotra oraz w podwórku kamienic przy ul. Portowej 7 i 9. Jest ich w sumie kilka, autorstwa takich artystów jak Uwaga Inwazja, FRM Kid, Seikon, Rafał Chomik, Igor Tarasiewicz, czy Autone.
I tak od strony ul. Św. Piotra mural ze stoczniowcami i wznoszącym się ponad nimi portowym żurawiem ostrzeliwanym przez kosmiczne statki to praca Ryszarda Niedzielskiego, który ukrywa się pod pseudonimem Uwaga Inwazja i uznawany jest za najstarszego polskiego streetartowca (pierwszy mural wykonał w Sopocie w 1996 r.), zaś obraz pt. "The Head" na sąsiedniej ścianie został wykreowany w 2015 r. przez parę Foxy & Wiur, znanych też pod nazwą DOA. Ona to historyk sztuki, rysownik, malarka i projektantka ubrań, dla której inspiracją jest secesja oraz japońskie grafiki. Gdy zaczynała przygodę ze street artem była jedyną kobietą w tej branży! On zaś to grafik, rysownik i malarz, do tego perfekcjonista, wielbiciel grubych konturów i szerokiej gamy barw. Ich prace można oglądać w wielu miastach w kraju i za granicą.
Z kolei wchodząc na tyły kamienic przy ul. Portowej od strony ul. Św. Wojciecha najpierw widać geometryczny mural autorstwa Autone, ten sam garaż z drugiej strony zdobią postaci muzyków bluesowych wykonane przez Seikona i Rafała Chomika, garaż naprzeciwko fantazyjnymi kolorowymi końmi ozdobił z dwóch stron Igor Tarasiewicz, zaś duży mural na wprost (po drugiej stronie kamienicy przy Św. Piotra, tej z muralami Uwaga Inwazja i Foxy & Wiura) to realizacja FRM Kid.
Całość to zupełny mix stylów, ale bardzo miły w odbiorze.
Sepe i Otecki, bez tytułu, 2012 r. (ul. Św. Piotra 19)
Sepe (Michał Wręga) i Otecki (Wojciech Kołacz) to najwyższa liga w polskim street arcie. Lubię kolaboracje. Pozwalają spojrzeć na twórczość artystów z zupełnie innej strony, przypomnieć sobie ich indywidualną twórczość i spróbować odnaleźć we wspólnych pracach to, co najbardziej charakterystyczne dla każdego z nich. W tym muralu na pierwszy rzut oka bardziej widać dość charakterystyczny styl Oteckiego.
Sainer "Birdyboat", 2012 r. (ul. Żeromskiego 4)
Prace Sainera (Przemysław Blejzyk) można najczęściej zobaczyć pod marką Etam Cru (Etam Crew), którą tworzy razem z Mateuszem Gapskim (pseudonim Bezt). Kilka z nich pokazywałam Wam przy okazji relacji ze
streetartowej Łodzi. Ja jednak bardzo lubię również indywidualne realizacje Sainera. "Birdyboat" to barwny obraz nawiązujący do portowego charakteru Gdyni.
Pener i Chazme, 2012 r. (ul. Żeromskiego 8)
Kolejne nazwiska z czołówki polskiego street artu. Ich kolaboracja dała fajny efekt, bo w obrazie widać i geometryczne motywy charakterystyczne dla Penera (Bartek Świątecki), który ponoć w czasie pracy nad muralem używał gumki od majtek i gwoździ, żeby figury wyszły równo, i papierowe ptaki, które już wcześniej pojawiały się w twórczości Chazme (Daniel Kaliński).
Proembrion "Atraktor", 2012 r. (ul. Żeromskiego 8)
Praca Proembriona (Krzysztof Syruć) podobała mi się chyba najmniej ze wszystkich gdyńskich murali. Obrazy tego twórcy charakteryzują ostre, hipnotyzujące kolory i właśnie w takim stylu utrzymany jest "Atraktor", ale ja jednak chyba po prostu nie lubię abstrakcji w street arcie.
Krik Kong i Lump, 2012 r. (ul. Żeromskiego 8, w podwórku)
Krik Kong to jeden z najbardziej rozpoznawalnych streetartowców Trójmiasta. Wykreowane przez niego charakterystyczne "ludziki" można zobaczyć w wielu miejscach Gdańska, Gdyni i Sopotu, ja pierwszy raz zobaczyłam jego mural chyba w
Płocku. I choć bliżej mu do klasycznego graffiti, to ta realizacja jest nieco "grzeczniejsza", zaś motyw marynarzy raczej nieprzypadkowy w tym miejscu, rzut beretem od basenów portowych.
Obraz na sąsiedniej ścianie jest autorstwa Lumpa (Piotr Pauk), którego twórczość inspirowana jest fantastyką, komiksem i malarstwem Ameryki Łacińskiej. I w takim właśnie klimacie jest także utrzymany jego gdyński mural.
War-C "See the sea", 2013 r. (ul. Żeromskiego 15a)
Pod pseudonimem War-C tworzy Bartosz Sasiński, twórca bardzo wszechstronny, który nie tylko maluje, ale sięga po dość niestandardowe techniki artystycznego wyrazu jak origami, czy... klocki Lego. Jego obrazy kojarzą się, przynajmniej mi, z kreskówkami, choć niekoniecznie dla dzieci. Jego gdyński mural z marynarzem jest bardzo miły dla oka i większości moich znajomych, którym pokazałam zdjęcia z Gdyni, podobał się najbardziej.
Sainer "Cupido", 2013 r. (ul. Jana z Kolna 6, widoczny od ul. Portowej)
Druga z prac Sainera w Gdyni, przedstawiająca golfistę. Pierwotnie mural miał dużo bardziej wyraziste, intensywne barwy, jednak z upływem lat bardzo wyblakł. Wygooglajcie sobie oryginalny wygląd, bo niestety obraz bardzo stracił na atrakcyjności.
Never 2501, bez tytułu, 2013 r. (Pl. Kaszubski 8, widoczny od ul. Jana z Kolna)
Never 2501, czyli Jacopo Ceccarelli to twórca pochodzący z Włoch. Tworzy trójwymiarowe obrazy przez zastosowanie wielu czarnych, cienkich linii, wśród których oko widza musi dostrzec kształty. Łatwo nie jest!
To nie jest pełna lista murali, które można zobaczyć w tej okolicy. Jest jeszcze rewelacyjny obraz Kislowa z Ukrainy, transatlantyki autorstwa M-City, czy intrygująca praca Cekasa. Tego jednak dowiedziałam się już po powrocie do domu. Gdybym do Gdyni pojechała przygotowana ze street artu, na bank bym ich nie ominęła. W tamtym jednak momencie rzut oka na zegarek przywołał mnie do rzeczywistości i przypomniał, że najwyższa pora zabrać chłopaków na obiad, tym bardziej, że po drodze miałam kupić przecież jeszcze pączki.
Na szczęście znalazłam też kilka udanych realizacji w innych częściach miasta.
Krik Kong i Gregor, bez tytułu, , 2013 r. (ul. Chrzanowskiego 13, widoczny od strony ul. Wendy - wiadukt)
Mural wykonany w kolaboracji przez Krik Konga i Grzegorza Gregora Gonsiora. Jeden z moich ulubionych w Gdyni. Twarz starego marynarza, którego głowę zajmują liczne myśli lub sny. Widać w nim wkład obu twórców. Obrazy Gregora zawsze przywodzą mi na myśl... kłębki bawełny (lub obłoki), co może nie jest wcale głupim skojarzeniem, bowiem Gregor jest też projektantem mody. Tu wśród tych "puszystych" linii odnaleźć można "ludziki" charakterystyczne dla Krik Konga. Dla mnie bomba!
GR170 (Grito) "We are 99%", 2013 r. (ul. Chrzanowskiego 13)
GR170 vel Grito to twórca pochodzący z Hiszpanii, z Barcelony. Jego prace charakteryzuje mnogość detali przy wykorzystaniu szerokiej gamy kolorów. Gdyńską realizację, zlokalizowaną niemal vis a vis gmachu Urzędu Morskiego w Gdyni artysta nazwał "We are 99%" i opatrzył komentarzem, że "1% najbogatszych na świecie posiada 40% całego bogactwa". My jesteśmy pozostałymi 99%. I choć nie przepadam za muralami złożonymi ze zbyt wielu szczegółów, przesłanie bardzo do mnie przemawia.
M-City "The Giant Has Landed", 2013 r. (ul. Wójta Radtkego)
M-City, Mariusz Waras, to chłopak stąd, z Gdyni. Jego murale nie są łatwe w odbiorze. Główną rolę gra w nich miasto, często jego industrialne, nie najpiękniejsze oblicze, a także destrukcja i zniszczenie. Miasto jest moim naturalnym środowiskiem, w nim czuję się najlepiej i chyba właśnie dlatego prace tego artysty tak mi się podobają, choć jest w nich też coś mrocznego.
Mural przy ul. Wójta Radtkego nawiązuje do legendy miejskiej o lądowaniu niezidentyfikowanego obiektu latającego w gdyńskim basenie portowym w 1959 r.
Zbiok "Serious Relationship", 2013 r. (ul. Wójta Radtkego)
Mural znajduje się niemal po sąsiedzku z obrazem M-City. Powstał w ramach festiwalu Traffic Design.
Negation Studio, 2016 r. (ul. Władysława IV/ul. Starowiejska)
Negation Studio to duet, który tworzą Patryk Hardziej i Patrycja Podkościelny.
Mural powstał z okazji 90 urodzin Gdyni w ramach szóstej edycji festiwalu Traffic Design.
Jan Bajtlik "Craftsmen's Reserve", 2015 r. (ul. Starowiejska 38, widoczny od ul. 3 Maja)
Mural autorstwa Jana Bajtlika powstał w ramach piątej edycji festiwalu Traffic Design. Litery układają się w pewnien napis. Udało Wam się odczytać?
Zdaję sobie sprawę, że to tylko niewielki wycinek gdyńskiej sceny street artu. Większość murali znalazłam przypadkowo wędrując ulicami miasta, ale zupełnie zmieniły one moje postrzeganie Gdyni. To nie jest ładne, czy nawet przyjemne miasto, wręcz powiedziałabym, że przytłaczające. A jednak ma coś w sobie i ja takie nieoczywiste miasta lubię najbardziej. Obiło mi się o uszy, że paradoksalnie to właśnie tu żyją najszczęśliwsi ludzie w Polsce. Na pewno zaś najmilsi, bo podczas tych czterech dni pobytu spotkałam się z niezliczoną ilością życzliwości ze strony mieszkańców. Być może samotna matka w podróży z dwójką dzieci budzi pozytywne emocje, ale począwszy od ochrony w bloku, gdzie wynajmowaliśmy apartament, przez panie z Informacji Turystycznej i taksówkarzy, którzy wcielali się w rolę przewodników pokazując nam najciekawsze zakątki miasta i opowiadając o jego historii, po zwykłych przechodniów oraz obsługę wspomnianej kawiarni Fyrtel (vel Oczy), którzy pomogli mi ustalić autora pierwszego z opisanych murali, każdy chętnie służył nam radą i pomocą. W żadnym innym mieście w Polsce nie spotkało mnie tyle dobra ze strony przygodnie poznanych osób i szczególnie teraz, w tym trudnym okresie zmagania się z koronawirusem, bardzo ciepło o nich myślę mając nadzieję, że zło ich omija. Wszak mówi się, że dobro powraca. A jak pandemia się skończy, Gdynia będzie jednym z pierwszych miejsc, do których wrócę. Po street art i po modernizm, o którym opowiem w jednym z kolejnych postów.
